چیست ؟
لید به معنای هدایت و راهنمایی است و از کلمه لیدر به معنی هدایت کننده و رهبر می آید.
لید اولین جمله اکثر خبرها است که بعد از تیتر می آید.
اگر لید به خوبی انتخاب نشود، امکان دارد که مخاطب از پیگیری ادامه مطلب منصرف شود و به همین خاطر لید جزء جذابترین بخشهای یک خبر محسوب می شود.
تفاوت های لید با تیتر
1- تیتر با فونت درشت نوشته می شود ولی لید با همان فونت خبر نوشته می شود.
2- تیتر جزء خبر نیست و فقط مشخصه ای از خبر است و با حذف آن لطمه ای به خبر وارد نمی آید. ولی خبر بدون لید ناقص است. ( البته اهمیت تیتر بیشتر است.)
انواع سبک های خبرنویسی
1- تاریخی : در این سبک نویسنده خبر را عینا تنظیم می کند و هیچگونه دخل و تصرفی در آن ندارد و مانور خبرنگار کم می باشد. این سبک شبیه هرم ( مثلث می باشد)
2- هرم وارونه : این سبک شبیه یک هرم وارونه است که بدون در نظر گرفتن ترتیب اتفاقات از مهم ترین بخش به سوی کم اهمیت‌ترین بخش می نویسیم.
دلیل استقبال از سبک هرم وارونه :
الف) نقل طبیعی وقایع
ب) مشخص شدن تکلیف خواننده از همان ابتدای مطلب
ج) خسته نشدن خواننده
در سبک هرم وارونه ، برای کوتاه کردن خبر، قسمت انتهایی خبر که کم اهمیت ترین بخش است را حذف می کنیم.
3- تاریخی همراه با لید : در این نوع سبک خبرنویسی، ابتدا یک لید می آوریم و پس از آن به صورت تاریخی ادامه می یابد.
این سبک بیشتر در مورد اخبار حوادث بکار می رود.
4- بازگشت به عقب : نقطه مقابل سبک تاریخی می باشد که خبر را از انتها به ابتدا بیان می کنیم.
5- پایان شگفت انگیز : خبر معماگونه شروع می شود و قفل این معما در پایان خبر گشوده می شود.
این سبک دارای 2 شرط است :
الف) جذابیت داشته باشد. ( شگفت انگیز) باشد
ب) کوتاه باشد
6- سبک تشریحی : در این سبک همانطور که خبر جزء به جزء بیان می کنیم و به تشریح جزئیات آن می پردازیم و معمولا در گزارش نویسی از این سبک استفاده می کنیم.
این سبک برای خبرهایی که دارای ماهیت اختلافی است بکار می رود.
به عنوان مثال : دیدگاه متفاوت بین خبرگزاریهای خارجی با خبرگزاریهای داخلی در مورد نوسانات قیمت ارز در ایران.
برای تنظیم یک خبر بهتر است اصول زیر رعایت شود :
الف) تیتر خبر 7 کلمه باشد.
ب) لید خبر 20 تا 30 کلمه باشد.
ج) متن خبر مختصر و مفید باشد.
در متن خبر فعل جمله را می بایست حداکثر در سطر دوم و یا سوم بیاوریم و بعد از آن مجدد جمله را از سطر بعد شروع کنیم.کتاب خبرنویسی، دکتر یونس شکرخواه را می توانید از طریق لینک فوق دانلود نمائید.
انواع تیتر
1- تیتر مبتنی بر نقل قول
2- تیترهای دو تیتری
3- تیتر کور
4- تیتر استنباطی
5- تیتر غیرمتعارف
6- تیتر خبری
7- تیتر تفسیری
1- تیتر مبتنی بر نقل قول :
در این نوع تیترها ابتدا منبع خبر می آید و سپس خود خبر.
منبع خبر به دو شکل نوشته می شود :
الف) ابتدای خبر می آید مثال: گاردین : غرب با تحریم غیر انسانی ایران را نشانه رفته است
ب) به صورت روی تیتر می آید
مثال) گاردین :
غرب با تحریم غیر انسانی ایران را نشانه رفته است
انواع نقل قولها : 1) نقل قول مستقیم 2) نقل قول غیرمستقیم 3) نقل قول مختلط
نقل قول مستقیم : مفهوم و کلمات مخاطب درست عین اصل خبر باشد و نشانه نقل قول مستقیم علامت گیومه " " است.
نقل قول غیر مستقیم : مفهوم همان مفهوم است ولی کلمات را تغییر می‌دهیم.
هدف از استفاده از نقل قول غیر مستقیم :
الف) کلماتی که مخاطب استفاده می کند، کلمات زیبایی نیست
ب) صحبتهای مخاطب طولانی است و روزنامه نگار مطالب را کوتاهتر ولی با مفهوم بیان می کند
نقل قول مختلط : مفهوم این است که در برخی جاها از نقل قول مستقیم استفاده می کنیم و یک قسمت از جمله را دست نخورده می‌گوئیم و در بعضی جاهای دیگر کلمات را تغییر می‌دهیم و به صورتی که احساس می‌کنیم زیباتر شده است بیان می‌کنیم.
مثال :
مشکل تورم لجام گسیخته کالاهای مورد نیاز مردم تا خرداد ماه سال آینده برطرف میشود. ( اصل خبر )
بحران " تورم لجام گسیخته " کالاهای اساسی تا 4 ماه آینده حل می شود. ( نقل قول مختلط ) ( بحران – غیر مستقیم ) ( تورم لجام گسیخته – مستقیم ) ( کالاهای مورد نیاز مردم تا 4 ماه آینده حل می شود – غیر مستقیم )
2- تیترهای دو تیتری
دو تیتر مجزا از هم ولی مرتبط با هم می‌آیند و شرط آن این است که جزء اول بدون فیل و جزء دوم با فعل می آید.
مثال :
باران در شهرها، برف در کوهستانها
هوای سرد از غرب می آید
3- تیتر کور
حالت مبهم دارد، خبر روشن و واضح نیست و با خواندن تیتر نمی توان به اصل خبر پی برد و بیشتر در مورد اخبار حادثه ای بکار می رود و هدف آن ایجاد هیجان است.
مثال :
راز قتل پشت فنجان قهوه
4- تیتر استنباطی
استنباط درست و واقعی خبرنگار از صحبتهای مصاحبه شونده و گوینده است. شرط این نوع تیتر آن است که بدون فعل می آید و به صورت نقل قول غیرمستقیم می آید.
مثال :
انتقاد شدید امام جمعه شیراز از استاندار فارس
5- تیتر غیر متعارف
خبرهایی که خیلی جدی نیستند و می خواهیم حالت دراماتیک به خبر بدهیم
مثال :
دیشب باران خاک در شیراز بارید
6- تیتر خبری
به روح و اصل خبر توجه می کند، تیتر می تواند خبری و استنباطی باشد
7- تیتر تفسیری
یک مطلب کلی را ارائه می دهد
کلیه تیترها میتواند تفسیری و به همراه یکی دیگر از تیترها باشد.
یا اینکه تیتر خبری به همراه یکی دیگر از تیترها باشد مثال تیتر تفسیری غیرمتعارف
اجزای تیتر
اجزای تیتر عبارتند از :
1- تیتر اصلی
2- رو تیتر
3- زیر تیتر
4- نیم تیتر
5- خلاصه تیتر ( سوتیتر)
1- تیتر اصلی
به اصل خبر می پردازد و محور اساسی خبر را به عنوان تیتر می آوریم.
این نکته در نظر گرفته شود که حتی اگر خبر فعل هم داشته باشد، نباید در انتهای جمله نقطه بگذاریم.
2- روتیتر
یعنی بالای تیتر اصلی قرار می گیرد و به عنوان مقدمه تیتر اصلی به کار می رود و شرط آن این است که با حذف شدن رو تیتر نباید به مفهوم تیتر اصلی لطمه بخورد.
3- زیر تیتر
به دنبال تیتر اصلی می آید و با همان شرایط روتیتر نوشته می شود
مثال :
سازمان هواشناسی کشور ( روتیتر)
برف و کولاک مناطقی از کشور را فرا گرفت ( تیتر اصلی )
عبور و مرور در جاده های کوهستانی به سختی صورت می پذیرد ( زیر تیتر )
4- نیم تیتر
در جایی که غیر از موضوع اصلی خبر ، مطلب مهم دیگری هم در خبر یافت شود از نیم تیتر استفاده می کنیم
5- خلاصه تیتر ( سوتیتر )
با علامت * نشان داده می شود و رئوس اصلی خبر را از متن خبر انتخاب می کند و در تیتر به مخاطب ارائه می دهد و فایده آن این است که مخاطب با نگاه کردن به سوتیتر مفهوم کلی خبر را دریافت می کند و برای خوانندگانی که وقت کمتری دارند ، خلاصه تیتر این امکان را به آنها می دهد که به مطالب کلی دسترسی پیدا کنند.
ضرر خلاصه تیتر ( سوتیتر ) این است که مخاطب دیگر شرح کامل خبر ( متن خبر ) را نمی خواند.
مثال :
مجلس شورای ملی قانون جدید معافیت از خدمت نظام وظیفه را تصویب کرد ( رو تیتر ) ( 2 )
600 هزار مشمول غائب از خدمت معاف شدند ( تیتر اصلی ) ( 1 )
مشمولان متولد 1312 تا 1322 با پرداخت 2 هزار ریال معاف شدند ( زیر تیتر ) ( 2 )
· از افراد تحصیل کرده در سپاه های دانش استفاده می شود. ( خلاصه تیتر ) ( 3 )
· 200 میلیون درآمد دولت از طریق قانون جدید معافیت
· مشمولان تحصیل کرده فقط در صورتیکه مازاد بر احتیاج سپاهها باشند معاف می شوند
( 1 ) بزرگترین فونت ( 2 ) فونت متوسط ( 3 ) فونت ریز
خبر نویسی مدرن :
تعریف خبر
1- خبر اطلاعات در مورد رویدادی که اتفاق افتاده است.
2- خبر هر اندیشه و عمل واقعی است که برای تعدادی از مردم جالب باشد.
3- خبر ، گزارش یک رویداد است که در شرایط درون سازمان یا بیرون سازمان شکل گرفته است و دارای یک یا چند ارزش خبری است.
4- خبر گزارش واقعیت است ، اما هر واقعیتی خبر نیست.
5- خبر پیامی است که قابل تصدیق یا تکذیب است.
6- خبر ، گزارش رویدادی است که اتفاق افتاده ، اما هنوز رخ نداده است
ارزشهای خبری : یک رویداد شاید دارای یک ارزش خبری یا بیشتر باشد.
اجزای ارزش خبری عبارتند از :
1- استثناء و شگفتگی ( ترین ها )
2- تازگی : عمر خبر کوتاه است و اگر خبرهای قدیمی از رسانه ای به دفعات خارج شود باعث از بین رفتن اعتماد مخاطب نسبت به رسانه می گردد.
بیان جزئیات از خبری قدیمی نیز می تواند باعث بروز تازگی خبر گردد ، مثال : علت سقوط هواپیمایی که در قبل اتفاق افتاده است.
3- شهرت : می تواند شامل شخص ، مکان یا زمان باشد ، میزان شهرت تاثیر مستقیم بر اهمیت خبر دارد ، یعنی اینکه خبر در مورد چه شخصیتی ( مثال امام خمینی ) ، چه مکانی ( مثال تخت جمشید ) و یا چه زمانی ( مثال عید نوروز ) است.
4- فراوانی : مربوز به آمار و ارقام می باشد، یعنی هرچه تعداد فاکتورهای خبری بیشتر باشد ارزش آن خبر بیشتر است. مثال اینکه گزارش تعداد کشته شدگان یک خودرو سواری کمتر از اعلام خبر تعداد کشته شدگان سقوط هواپیما دارای ارزش خبری است.
5- مجاورت : هر چه محل وقوع حادثه به محل زندگی مخاطب نزدیکتر باشد ، ارزش خبری بیشتر است.
انواع مجاورت عبارتند از : الف) مکانی ب) معنوی
مجاورت مکانی : همان نزدیکی محل وقوع به محل زندگی مخاطب است.
مجاورت معنوی : یعنی اینکه از لحاظ ارزشی , عقیده ای و معنوی به مخاطب نزدیک باشد.
6- در برگیری : منظور این است که خبر شامل مخاطبین بیشتری باشد و در اصطلاح در برگیرنده مخاطبین بیشتری است و در دو نوع مثبت و منفی است و یا مستقیم و غیرمستقیم است.
مثال : وام ازدواج دیگر پرداخت نمی شود ----- دربرگیری منفی
وام ازدواج افزایش یافت ------------ دربرگیری مثبت
50 هزار شغل جدید ایجاد شد ------- تاثیر مستقیم بر بیکارها
50 هزار شغل جدید ایجاد شد ------- تاثیر غیرمستقیم بر باکارها
7- درگیری : بر دونوع است :
الف) فیزیکی : مثل قتل ، سرقت و حوادث
ب) ذهنی : مثل مناظرات انتخاباتی
عناصر خبری ( ارکان خبری ) ( 5 wh )
عناصر و ارکان خبری شامل 5 بخش است که عبارتند از :
1- چه کسی ؟ ( Who )
ممکن است یک شخص حقیقی باشد : ( مثال ) 3 سارق آدمربا در شهریار به دام افتادند.
ممکن است یک شخص حقوقی باشد : ( مثال ) پ.ک.ک از ترکیه خارج شد
2- چه چیزی ؟ ( What ) مثال : تصادف رانندگی در پرو 14 کشته به جای گذاشت.
3- کجا ؟ ( Where ) مکان حادثه را مشخص می کند
4- کی ؟ چه وقت ؟ ( When ) یکشنبه ، سرنوشت والیبال متین رقم خواهد خورد
5- چرا ؟
6- چطور؟
موارد 5 و 6 بیشتر به تحلیل خبر می پردازد و خبر را بیشتر توضیح می دهد.
یک خبر میبایست تمامی عناصر خبر را داشته باشد.
اجزای خبر
یک خبر دارای 4 بخش ( جزء ) می باشد :
1- تیتر
2- لید
3- متن
4- سابقه خبر
تیتر
نحوه تیتر زدن در یک نشریه ارتباط مستقیمی در فروش آن نشریه دارد ، به ایم خاطر که تیتر هیجان انگیزترین بخش خبر است و با خواندن تیتر مخاطب انتخاب می کند که کدام خبر ارزش خواندن را دارد و کدام یک ندارد.
دلیل تیتر گذاشتن برای یک خبر :
1- عامل جذب مخاطب است
2- تعیین اهمیت خبر
3- صفحه آرائی
4- تفکیک خبرها از یکدیگر
- 13میترا قربانی